Skip to main content

Воден е град со богато историско минато, посебна животна средина и геоморфолошки интерес и голем воден потенцијал. Тој е директно поврзан со елементот на водата, имено вкупно седум притоки на реката Едесеос течат во градот и ги создаваат познатите водопади. Во суштина, името на Воден значи "Кула внатре во водата" (воден град или кула ) или на друг начин "Град врз водата" и "Држава на водата".

Во една поширока мрежа на животната средина, хидролошкиот и еколошкиот интерес, Воден, реката Едесеос и водопадите создаваат воден пат кој започнува од Охридското езеро (+ 695), Мала Преспа (+ 857m) и Големото Преспанско езеро (+ 852m), продолжува кон езерото Врегоритида ( + 540) (мрежата Натура 2000), ја следи реката Агра и мочуриштето Агра - Врита - Ниси (+ 470), и поминувајќи од Воден завршува во солунскиот залив (0m).

Во Воден според Херодот се наоѓаа градините на легендарниот крал Мида, додека во митологијата на најголемиот водопад Карано, именуван по првиот крал на Македонија, живее самовилата на водопадите. Според археолошки наоди, сепак, Воден е населен уште од праисторијата. Во антиката, на денешната локација на Воден се протегала акрополата на антички Воден, додека во источниот дел се наоѓаше главниот град  (локација Логос), кој станал главен град на првото царство на Македонците од Хераклид Карано во 814 п.н.е., додека за време на Филип II се утврдува.

Во римско време забележува подем, поради тоа што се протега врз познатиот пат Виа Игнација, додека пак во време на автократорот Октавијан Август градот се стекнува со фабрика за монети, една од деветте кои ги имаа основано Римјаните во Македонија. Градот во доцноримскиот период се нарекува Водена и оттогаш е познато користењето на водата за производство на енергија со воденици. Во текот на византискиот период градот се развил во византиска тврдина и се протега само кон тврдината во оваа област заради напуштање на долниот дел од градот, поради бројните поплави. Во 989 н.е. Воден бил освоен од страна на бугаринот Самуил и стана седиште на привремената негова држава. Во 1003 н.е градот бил ослободен од страна на императорот Василиј II Бугарски, во 1204 година бил освоен од страна на крстоносците, а во наредните години се до 1398 година н.е Османлиите го освоиле градот кој подоцна последователно бил окупиран од страна на српски и византиски цареви. Во поновата историја Воден учествува во грчката револуција и во македонската борба, додека пак градот се ослободува во 1912г. и се приклучува  во грчката држава како главен град на префектурата Пела.

Воден прераснува и се развива во организиран индустриски центар (текстил и свила). Клучна улога во нејзиниот развој е водата како извор на сила и енергија. Мелници, валајци, млинови, генератори ја користат моќта на водата, додека поврзување на градот со железничката мрежа, но и социјалните преуредувања во регионот го прават Воден голем трговски и финансиски центар. Истовремено, Воден се појавува како привлечна атракција од туристилки аспект, како резултат на посебната средина, и водопадите. Градот се рекламира со помош на француските војници фотографи уште од годините на Првата светска војна. Всушност, се претпоставува дека меѓу војниците кои дојдоа во градот беше подоцна лидер на Виетнам Хо Ци Минх. За времетраење на Втората светска војна, на крајот, Германците ги менуваат некогашните антички гробишта на градот во модерен парк на водопадите. Во последниве децении економија на Воден се основа на земјоделството, како и на областа на туризмот, поради природната и човечкова средина која привлекува многу туристи.

Историјата на градот е присутна и во станбената средина и во објектите и инфраструктурата поврзани со водата на реката Едесеос. Значи во Воден го среќаваме археолошкиот локалитет на античкиот град Едеса, традиционалната област на Воден,  Вароши, регион со уникатна архитектура и урбанистичка физиономија, Јени џамијата (1904), стариот византиски мост Киупри, низ кој некогаш поминуваше античкиот пат Виа Игнација, бројни византиски цркви (црквата на Успението на Пресвета Богородица, Црквата на Свети Петар и Павле), но и објекти со неокласични влијанија (женски интернат). Модерни згради од културен интерес се Фолклор Музејот на Воден и Центарот за култура.

Сепак значајно културно наследство со посебно историско и главно околинско значење за градот се неговите податоци кои се поврзани со водите на реката Едесеос. Така, од Воден започнуваа патиштата на водата кои се протегаат низ Централна Македонија до «Waternet» мрежата низ целиот Балкан. Реката Едесеос го започнува своето патување во градот во близина на шумска област на Паша-Чаир, го минува градот за да стигне до карпата на северозападниот дел на платото каде што градот се протега, создавајќи ги познатите водопади. Таму ќе наидеме на Геопаркот на водопадите и пештерата, кои што формираат пејзаж со бујна вегетација, отворениот музеј на вода кој се состои од мелницата Јанакис (аквариум за рептили), на фабриката за штавење Караникола, млинот Перцемли (млин на вкусови и медитеранска храна), брашнарата Салабаси (центар за образование за животната средина), млинот Ардицоглу (млин на водата и 5-те човечки сетила), старата валајца и фабриката за коноп (уникатен индустриски споменик на светско наследство). На седум гранки реката Едесеос (Вода) се поврзува со останатите важни водни елементи во оваа област, како што се езерото Вегоритида и мочуришта на Агра, но и бањите на Пожар кои заедно ги создаваат "Патиштата на водата".

youtube video